Słowa kluczowe (keywords) : dymnica, dymnica pospolita, fumaria, fumaria officinalis


Nazewnictwo i synonimy

Polska nazwa: Dymnica pospolita
Synonimy: Dymka, dymówka, Ruta Polna.
Łacińska nazwa: Fumaria officinalis L.

Nazwy w innych językach:

eng. Fumitory
franc. Fumeterre officinale
niem. Echter Erdrauch
ros. Dymnica liekarstiennaja, Dymianka obyknowiennaja
wł. Cresta di Gallo

Systematyka: Makowate - Papaveraceae [dawniej: Dymnicowate - Fumariacea]

Opis rośliny i cechy charakterystyczne: Roślina jednoroczna (jara lub ozima), wysokości do 50 cm, pnąca. Kwitnie od maja do września. Kwiaty jasnopurpurowe, na końcu czarnoczerwone, z ostrogą, w długich gronach, długości 5-9 mm, działki długości 2-3 mm, zakwitają w kątach liści. Łodyga naga, gałęzista, wznosząca się lub wzniesiona, pokryta sinozielonymi, pierzastodzielnymi liścmi. Kuliste owocki o srednicy około 2 mm, niekiedy pomarszczone, zawierają po 1 nasionku. Cała roślina jakby lekko przydymiona - stąd też nazwa.[4,5] Pierwsze dwa liście dwukrotnie dłoniasto trójsieczne, kolejne 2-3 krotnie pierzastosieczne. Odmiany: dymnica drobnokwiatowa (Fumaria Vaillanti Lois.), dymnica różowa (Fumaria Schleicheri Soy-Will.), dymnica szerokodziałkowa (Fumaria rostellata Knaf.). [Atlas Chwastów - prof. dr Włodzimierz Tymarkiewicz]

Występowanie: Pospolity chwast występujacy niemal w całej Europie i Azji, w północnej Afryce, Ameryce Północnej. W Polsce bardzo pospolity zarówno na nizinach jak i w niższych partiach gór, na polach, ugorach, rzadziej na stanowiskach ruderalnych.

Surowiec leczniczy: Kwitnące pędy (ziele) dymnicy - herba Fumariae.

Skład: Jak większość makowatych dymnica zawiera dużo alkaloidów (do 1%), głównie izochinolinowe: fumarynę (protopinę), kryptopinę, korydalinę, sangwinaryne, fumarycynę, fumarylinę, fumarytynę. Ponadto sole potasu (8%), kwasy organiczne (kawowy, ferulowy, chlorogenowy, fumarowy) flawonoidy (m.in. rutozyd), żywice, garbniki, substancje śluzowe. Prawdopodobnie brak toksyczności.[4,2,1]

Działanie: Krótko pisząc: reguluje wydzielanie żółci - pobudzając, albo hamując nadmierne wydzielanie - doprowadza wydzielanie żółci do poziomu fizjologicznego (działanie amfocholeretyczne - rzadkie wśród roślin). Rozkurcza zwieracz Oddiego, działa silnie spazmolitycznie (rozkurczowo) na mięśnie gładkie jelit, drogi żółciowe (drogi moczowe i krwionośne). Działa lekko rozwalniająco, wzmaga ruchy robaczkowe jelit, reguluje wypróżnienia. Działa słabo moczopędnie, słabo też pobudza wydzielanie soków trawiennych w żołądku. Nieznacznie obniża ciśniennie tętnicze krwi.[1,4] Zewnętrznie przynosi ulgę w łuszczycy i egzemach (kwas fumarowy)[9]. Dymnica działa rozkurczająco na mięśnie narządów płciowych. Pomaga przy bolesnych miesiączkach połączonych ze skurczami i wzdęciami. Działa antybakteryjnie.[1] Nasiadówki mogą pomagać w schorzeniach kobiecych, przy żylakach i owrzodzeniach.[10]

W mojej praktyce: Roślina doskonale sprawdza się w tłumieniu wszelkiego rodzaju objawów cholestazy, przy podwyższonym poziomie bilirubiny, przy kamicy żółciowej, po plastychach przewodów żołciowych. Najlepiej działa w połączeniu z innymi ziołami w zależności od potrzeb. Np.: z glistnikiem - doskonała synergia z chelidoniną, z zielem pięciorników, czy ze znamionami kukurydzy.

Formy możliwych preparatów fitoterapeutycznych: intrakt (1:3-5), tinctura (1:5), odwar, napar, sproszkowane ziele (2g , 3 x dziennie).[1]


Historia : Właściwości lecznicze rośliny znano już od starożytności. Dioskorides (I wiek n.e.) opisał i potwierdził działanie lecznicze Dymnicy pospolitej w swym dziele "O rzeczach leczniczych" ("Peri hyles jatrikes").
Marcin z Urzędowa używał staropolskiej nazwy dymnicy pospolitej: "Polna Ruta", pisał o niej w swym Herbarzu:
Niedopuszcza sie odmłodzić włosom, gdy ie na którym mieyscu wyrwą, a to pomazuiąc natlutwszy soku...(Diofc.) Polna Ruta, gdy ią kto piie wywodzi z człowieka uryną rozmaitych plugawosci holerycznych barzo wiele. Posila żoładek, wątrobe y wszystki wnetrzności, otwieraiac w nich zastania y zamulenia. Dobra też Polna Ruta przeciw febram, a zwłaszcza Kwartanie (4-dniowa gorączka lub gorączka powtarzająca sie co 72 godziny) y inszym febram holerycznym. Sok z Polnej Ruty zmieszany z sokiem Kobylego Sczawiu (prawdopodobnie Szczaw kędzierzawy - Rumex crispus L.), a z trochą Miodu przyprawianego, tym pomazuiąc, wychędaża każde świerzby, parchy, trędowaciny, krosty, y każde skozy (skazy?) oszpecenia, iako trady, liszaie y insze.


Na Fotografiach - Dymnica pospolita, którą zbierałem w okolicach Jeleniej Góry, latem 2014 roku.